W mijającym tygodniu Prezydent podpisał kilka ustaw, które mają wpływ na rynek opieki zdrowotnej i tym samym na praktykę pielęgniarek i położnych. Jednym z podpisanych dokumentów jest Ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z zapisami ustawa wchodzi w życie w ciągu 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Czekając na publikację ustawy przeglądamy jej zapisy.

Ustawa likwiduje wojewódzkie komisje ds. orzekania o zdarzeniach medycznych – przepisy przewidują ich likwidację do 01 lipca 2024 roku. 

W zamian zapisy ustawy wdrażają nowy model pozasądowego rekompensowania szkód doznanych przez pacjentów w wyniku zaistnienia zdarzeń medycznych. Ustawa określa zasady, wysokość oraz tryb przyznawania świadczenia kompensacyjnego w przypadku zdarzeń medycznych. I tak: wysokość świadczenia kompensacyjnego z tytułu jednego zdarzenia medycznego w odniesieniu do jednego wnioskodawcy będzie wynosiła w przypadku:

• zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym – od 2000 zł do 200 000 zł;
• uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia – od 2000 zł do 200 000 zł;
• śmierci pacjenta – od 20 000 zł do 100 000 zł

Postępowanie w sprawie świadczenia kompensacyjnego zostaje wszczęte na wniosek (opłata za złożenie wniosku 300 zł), który może być złożony w  terminie roku od dnia, w którym wnioskodawca dowiedział się o zakażeniu biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo śmierci pacjenta, jednakże termin ten nie będzie mógł być dłuższy niż 3 lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie skutkujące zakażeniem biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia albo śmiercią pacjenta,

Postępowanie w sprawie świadczenia kompensacyjnego, nie będzie wszczynane, a wszczęte zostanie umarzone, w przypadku, gdy w związku z tym zdarzeniem medycznym:

• prawomocnie osądzono sprawę o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie;
• toczy się postępowanie cywilne w sprawie o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie;
• wnioskodawca uzyskał odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie od osoby odpowiedzialnej za szkodę, w tym z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej;
• sąd orzekł na rzecz wnioskodawcy obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązkę.

Ustawa przewiduje powstanie przy Rzeczniku Praw Pacjenta Zespołu do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych, do zadań którego będzie należało opinii w przedmiocie wystąpienia zdarzenia medycznego i jego skutków. W skład Zespołu będzie wchodziło co najmniej 20 członków, powoływanych przez Rzecznika, w tym co najmniej 15 członków wykonujących zawód lekarza.

Decyzję administracyjną w sprawie przyznania świadczenia kompensacyjnego i ustalenia jego wysokości albo odmowy przyznania świadczenia kompensacyjnego będzie wydawał Rzecznik Praw Pacjenta, którego kompetencje i zakres działania ulegają tym samym poszerzeniu, po uzyskaniu opinii Zespołu do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.

Ustawa nakłada na Rzecznika Praw Pacjenta obowiązek informowania podmiotu wykonującego działalność leczniczą (z którego działalnością wiąże się wniosek), o wypłacie świadczenia kompensacyjnego. W takim przypadku podmiot wykonujący działalność leczniczą, dokonuje analizy przyczyn zdarzenia medycznego oraz formułuje i wdraża działania na rzecz poprawy jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń tak, aby uniknąć podobnych wydarzeń w przyszłości.

Od decyzji Rzecznika, w sprawie świadczenia kompensacyjnego będzie przysługiwało wnioskodawcy odwołanie (opłata 200 zł) do Komisji Odwoławczej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta. 

W celu wypłacania świadczeń kompensacyjnych w przypadku wystąpienia zdarzeń medycznych ustawa tworzy Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych, który będzie utworzony jako państwowy fundusz celowy. Dysponentem Funduszu będzie Rzecznik Praw Pacjenta. Na Fundusz będą składały się środki pochodzące z: ze składek zdrowotnych (odpis 0,04% z planu przychodów)., opłat za złożenie wniosku o świadczenie kompensacyjne (300 z), opłat za złożenie odwołania (200 zł), odsetki od zgromadzonych środków.

Ze środków zgromadzonych w Funduszu będą finansowane m.in.: wypłaty świadczeń kompensacyjnych, koszty związane z bieżącym funkcjonowaniem Funduszu; koszty związane z prowadzeniem postępowań oraz obsługi i funkcjonowania Zespołu do spraw świadczeń i Komisji odwoławczej 

W zmianach do ustawy przewidziano możliwość utworzenia przez kierownika podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych stanowiska pełnomocnika do spraw praw pacjenta (takie stanowiska już istnieją w wielu zakładach opieki zdrowotnej - przyp. red.)

Zadania pełnomocnika to: wspieranie podmiotu, jego pracowników w realizacji przestrzegania praw pacjenta i podejmowanie działań na rzecz jego poprawy (szkolenia dla pracowników), udział w rozpatrywaniu skarg, analizę nieprawidłowości (jeśli się pojawią) i proponowanie rozwiązań organizacyjnych.

Monitoring - rozszerzenie stosowania

Ważną zmianą w ustawie są zapisy dotyczące rozszerzenia stosowania monitoringu w pomieszczeniach w których są udzielane świadczenia zdrowotne, jeżeli jest to konieczne w procesie lecenia pacjentów lub do zapewnienia im bezpieczeństwa – dotyczy to szpitali, zakładów opiekuńczo – leczniczych, zakładów pielęgnacyjno – opiekuńczych, zakładów rehabilitacji leczniczej i hospicjów. Odpowiedzialność za wykorzystanie monitoringu odpowiada kierownik podmiotu wykonującego działalność́ leczniczą. Zapis monitoringu może być przechowywany przez okres nie dłuższy niż̇ 3 miesiące od dnia nagrania 

Informacja o wypisie ze szpitala

Ostatnią ważną zmianą jest nałożony na personel medyczny obowiązek powiadomienia osoby bliskiej pacjenta o dacie i godzinie planowanego wypisu (o ile ta osoba jest oczywiście znana) w przypadku, kiedy pacjent nieświadomy i/lub bez możliwości wyrażenia woli czy swobodnego i/lub świadomego podjęcia decyzji jest wypisywany do domu. 

Naszym zdaniem ten zapis w ustawie jest raczej bardziej prawnym skodyfikowaniem wieloletniej zwyczajowej praktyki.

Źródło: sejm.gov.pl. prezydent.pl. rcl.gov.pl