Szczepienia te same, ale jakby inaczej – czytamy projekt rozporządzenia MZ w sprawie obowiązkowych szczepień́ ochronnych

Wczoraj, 29 sierpnia, do konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie obowiązkowych szczepień́ ochronnych. Projektowane rozporządzenie stanowi wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 maja 2023 r. w zakresie określenia terminów wymagalności obowiązkowych szczepień ochronnych oraz liczby dawek poszczególnych obowiązkowych szczepień ochronnych. Wg wyroku TK wymienione wcześnie parametry (liczba dawek i terminy wykonywania szczepień) powinny być określane w drodze rozporządzenia, a nie jak dotychczas w formie komunikatu ogłaszanego przez Głównego Inspektora Sanitarnego (Program Sczepień Ochronnych na dany rok).

Projektowane rozporządzenie określa wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych, osoby lub grupy osób obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym, wiek i inne okoliczności stanowiące przesłankę powstania obowiązku szczepień ochronnych, schemat szczepienia przeciw chorobie zakaźnej obejmujący liczbę dawek i terminy ich podania wymagane dla danego szczepienia uwzględniające wiek osoby objętej obowiązkiem szczepienia, kwalifikacje osób przeprowadzających szczepienia ochronne, sposób przeprowadzania szczepień ochronnych, tryb przeprowadzania konsultacji specjalistycznej dla osób, w przypadku których lekarskie badanie kwalifikacyjne daje podstawy do długotrwałego odroczenia obowiązkowego szczepienia ochronnego, wzory zaświadczenia o przeprowadzonym lekarskim badaniu kwalifikacyjnym, książeczki szczepień oraz karty uodpornienia, sposób prowadzenia dokumentacji medycznej dotyczącej obowiązkowych szczepień ochronnych i jej obiegu, wzory sprawozdań z przeprowadzonych obowiązkowych szczepień ochronnych oraz tryb i terminy ich przekazywania oraz papierową lub elektroniczną formę raportu o przypadkach niewykonania.

Zgodnie z § 2 projektowanego rozporządzenia obowiązkiem szczepień ochronnych są objęte następujące choroby zakaźne: błonica, gruźlica, inwazyjne zakażenie Haemophilus influenzae typu b, inwazyjne zakażenia Streptococcus pneumoniae, krztusiec, nagminne zakażenie przyusznic (świnka), odra, ospa wietrzna, ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis), różyczka, tężec, wirusowe zapalenie wątroby typu B, wścieklizna, zakażenia powodowane przez rotawirusy.

W § 3 projektowanego rozporządzenia określone zostały grupy osób są obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym ze względu na wiek. Szczepienia te są wykonywane w określonych grupach wiekowych (zgodnie z tzw. „kalendarzem szczepień”), nie zaś ze względu na przesłanki indywidualne, które stanowiłyby o obowiązku szczepienia. Z tego względu te szczepienia – wykonywane do ukończenia 19 roku życia – zostały wyodrębnione jako „obowiązkowy kalendarz szczepień dzieci i młodzieży”.

W załączniku nr 1 do projektowanego rozporządzenia zostały określone schematy sczepień poprzez wskazanie liczby dawek i terminów ich podawania uwzględniających wiek osoby szczepionej. Należy podkreślić, że ten załącznik nie ma charakteru rekomendacji medycznych dla szczepień u konkretnego dziecka, lecz służy wyłącznie celom prawnym takim jak możliwość obliczenia – na potrzeby postępowania egzekucyjnego – terminu wykonalności obowiązku szczepienia dla poszczególnych dawek szczepionki w przypadku, gdy lekarz zastosował dany schemat szczepienia. Przepisy zawarte w przedmiotowym załączniku stanowią wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 maja 2023 r. sygn. akt SK 81/19 w zakresie określenia terminów wymagalności obowiązkowych szczepień ochronnych i liczby dawek. Obowiązek wykonania obowiązkowego szczepienia kalendarzowego dzieci i młodzieży staje się wymagalny z pierwszym dniem opóźnienia względem końcowego terminu wykonania danego szczepienia. Upływ wskazanego w załączniku terminu na wykonania szczepienia skutkuje możliwością wszczęcia postępowanie egzekucyjnego przez uprawniony organ administracji publicznej, o ile przekroczenie tego terminu nie jest uzasadnione stwierdzeniem przez lekarza przeciwskazań do wykonania szczepienia i jego odroczenia. Postępowanie egzekucyjne jest prowadzone jedynie w przypadkach, w których lekarz uznał że zachodzi sytuacja uchylania się od szczepień ochronnych.

W § 4 projektowanego rozporządzenia wprowadzono przepisy, które poszarzają kategorie osób objęte szczepieniami obowiązkowymi w stosunku do dotychczasowych regulacji. Nieodpłatnymi szczepieniami zostają objęte osoby (bez względu na ich wiek) przed lub po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych, narządów wewnętrznych albo splenektomii, z asplenią lub z zaburzeniami czynności śledziony). W tej grupie szczególnie istotne są szczepienia u osób po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych, u których procedura medyczna przygotowania do przeszczepienia prowadzi do utraty wcześniej nabytej odporności i konieczne jest, niezależnie od wieku pacjenta, powtórzenie szczepień, które były już wcześniej wykonane, w tym szczepień wykonanych w ramach kalendarzowych szczepień dzieci i młodzieży.

W § 5–7 projektowanego rozporządzenia określono osoby, które na podstawie przesłanek indywidualnych są objęte odpowiednio obowiązkiem szczepień przeciw inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae, ospie wietrzej, wirusowemu zapalaniu wątroby typu B.

W § 8 projektowanego rozporządzenia określono obowiązkowe szczepienia poekspozycyjne przeciw błonicy, tężcowi i wściekliźnie wykonywane u osób, które były narażone na styczność ze źródłem zakażenia.

Projektowane rozporządzenie nie wprowadza zmian w zakresie danych i sposobie prowadzenia dokumentacji medycznej (zaświadczenia o przeprowadzonym lekarskim badaniu kwalifikacyjnym, książeczki szczepień, karty uodpornienia) w stosunku do obecnie obowiązujących regulacji. Ze wzorów książeczki szczepień oraz karty uodpornienia usunięto jedynie wskazanie rodzajów szczepionek. Ze względu na obecną szeroką dostępność i faktycznie stosowanie zarówno szczepionek nieskojarzonych (IPV, HiB, wzw typu B), jak również średnio (DTaP-IPV) oraz wysokoskojarzonych (szczepionki typu 5-w-1, 6-w-1) brak jest uzasadnienia, aby wzór karty uodpornienia i książeczki szczepień z góry wskazywały rodzaj szczepionki, jeszcze przed wykonaniem szczepienia.

W § 9 projektowanego rozporządzenia zostały określone kwalifikacje osób które zgodnie z art. 17 ust. 6 ustawy są uprawnione do przeprowadzania obowiązkowych szczepień ochronnych. Projektowane rozporządzenie nie wprowadza zmian w tym zakresie w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów.

W § 10 i § 11 projektowanego rozporządzenia określono odpowiednio sposób wykonywania badania kwalifikacyjnego oraz tryb przeprowadzania konsultacji specjalistycznej dla osób, w przypadku których lekarskie badanie kwalifikacyjne daje podstawy do długotrwałego odroczenia obowiązkowego szczepienia ochronnego. Projektowane rozporządzenie nie wprowadza zmian w tym zakresie w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów.

W § 12–15 projektowanego rozporządzenia określono kwestie dotyczące dokumentowania informacji o wykonanych szczepieniach, przechowywania tych dokumentów oraz ich przekazywania.

Projektowane rozporządzenie w § 16, § 17 i § 18 określa sposób oraz terminy przekazywania do powiatowych inspektorów sanitarnych następujących sprawozdań:

kwartalnego sprawozdania z przeprowadzonych obowiązkowych szczepień ochronnych, którego wzór jest określony w załączniku nr 5 do rozporządzenia,
kwartalnego sprawozdania z przeprowadzonych obowiązkowych szczepień ochronnych, którego wzór jest określony w załączniku nr 6 do rozporządzenia,
raportu o przypadkach niewykonania obowiązkowych szczepień ochronnych, dla którego zakres przekazywanych danych osobowych osób uchylających się został określony w art. 17 ustawy.

Przedmiotowe raporty są przekazywane przez osoby przeprowadzające obowiązkowe szczepienia ochronne państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu w sposób papierowy, a od dnia 1 stycznia 2024 r. wyłącznie w sposób elektroniczny.

Rozporządzenie ma wejść w życie 1 października 2023, z wyjątkiem punktu dotyczącego przesyłania elektronicznych raportów (od 1 stycznia 2024)