Od 23 lat na świecie organizowany jest Światowy Dzień POChP. W tym roku tematem przewodnim jego obchodów jest znaczenie spirometrii, czyli kluczowego narzędzia diagnostycznego służącego do pomiaru wydolności płuc.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) jest chorobą cywilizacyjną, która stanowi jedną z głównych przyczyn umieralności i inwalidztwa na całym świecie, występuje często w populacji ogólnej. Według danych WHO Europe POChP choruje około 5-10 proc. dorosłych osób powyżej 40. roku życia. W Unii Europejskiej jest to populacja około 23 mln chorych. Jeszcze w 2008 r. POChP była czwartą główną przyczyną zgonów w Europie. Prognozy wskazują jednak, że umieralność z powodu tej choroby będzie w najbliższych dziesięcioleciach systematycznie rosnąć, stanowiąc w roku 2030 aż 3,2 proc. wszystkich zgonów w Europie [1].

„Szacuje się, że każdego roku na całym świecie z powodu POChP umierają trzy miliony osób. Liczba ta prawdopodobnie wzrośnie ze względu na starzenie się populacji oraz nieustające narażenie na czynniki ryzyka, takie jak choćby dym tytoniowy czy zanieczyszczenia powietrza” - mówi dr n. med. Małgorzata Czajkowska-Malinowska, prezes zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc.

POChP charakteryzuje się trwałym ograniczeniem przepływu powietrza przez dolne drogi oddechowe, związanym ze stanem zapalnym w oskrzelach, miąższu płuc i w naczyniach płucnych, który rozwija się w następstwie szkodliwego działania gazów i pyłów. Najczęściej występujące objawy to przewlekły kaszel, odkrztuszanie plwociny, stopniowo narastająca duszność oraz pogorszenie tolerancji wysiłku [2]. Głównymi czynnikami ryzyka rozwoju POChP są narażenie na dym tytoniowy i inne wdychane toksyczne cząstki i gazy, ale najnowsze badania wskazują, że choroba jest wynikiem kombinacji genetycznych i środowiskowych czynników, które mają miejsce przez całe życie, począwszy od życia płodowego poprzez okres niemowlęcy i młodzieńczy.

Spirometria - oręż w walce z POChP

Kluczowym narzędziem diagnostycznym służącym do wykrycia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc jest spirometria. Jej wynik jest także wskaźnikiem zdrowia przez całe życie. Płuca rozwijają się bowiem już od życia płodowego aż do wczesnej dorosłości. W tym czasie jesteśmy narażeni na szkodliwe czynniki, takie jak zanieczyszczenie powietrza i infekcje dróg oddechowych, które mogą zahamować prawidłowy wzrost płuc i zwiększyć ryzyko rozwoju POChP w późniejszym okresie życia. Niestety, kondycja płuc może ulec znacznemu pogorszeniu jeszcze zanim pojawią się objawy. Wydolność płuc jest nie tylko wskaźnikiem zdrowia płuc, ale także ogólnego stanu zdrowia. Nawet niewielkie obniżenie objętości płuc jest związane ze zwiększonym ryzykiem zgonu z przyczyn oddechowych i pozapłucnych.

„Pomiar funkcji płuc przez całe życie za pomocą spirometrii daje lekarzom możliwość wczesnej diagnozy i szybkiego podjęcia koniecznych interwencji terapeutycznych” - tłumaczy dr n. med. Małgorzata Czajkowska-Malinowska.

Jak poprawić i utrzymać kondycję płuc

Od lat na całym świecie prowadzone są liczne inicjatywy mające na celu zmniejszenie obciążenia POChP oraz promocję utrzymania właściwej kondycji płuc. Są to między innymi programy służące rzucaniu palenia tytoniu, promujące walkę z zanieczyszczeniem powietrza wewnętrznego i zewnętrznego oraz badanie czynników niekorzystnych w dzieciństwie. Chociaż obecnie nie ma lekarstwa na POChP, wiele podmiotów i organizacji podejmuje działania mające na celu zapobieganie chorobie i poprawę jakości życia osób nią dotkniętych. Pracodawcy mogą dążyć do tworzenia bezpiecznego środowiska pracy wolnego od dymu, społeczeństwo może dbać o czystość powietrza, a zarówno pacjenci, jak i ich rodziny mogą działać na rzecz zwiększenia dostępu do opieki, w tym do podstawowych leków, rutynowych badań spirometrycznych oraz innych terapii, takich jak telemedycyna dla pacjentów z odległych lokalizacji poza dużymi ośrodkami. Dodatkowo, świadczeniodawcy i decydenci mogą pracować nad zwiększeniem dostępu do spirometrii i promować jej stosowanie. Jest to bowiem istotny wskaźnik na wszystkich etapach życia, nie tylko dla diagnozy chorób układu oddechowego, ale również dla ogólnego stanu zdrowia.

GLOBALNA STRATEGIA DIAGNOSTYKI, LECZENIA I PREWENCJI PRZEWLEKŁEJ OBTURACYJNEJ CHOROBY PŁUC (RAPORT 2024): https://goldcopd.org/2024-gold-report/

Szeroka gama artykułów dot. POChP będzie publikowana w tym tygodniu na stronie https://ptchp.org/aktualnosci/.

Światowy Dzień POChP to coroczne ogólnoświatowe wydarzenie organizowane przez Globalną Inicjatywę na rzecz Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc (GOLD), która jest członkiem Forum Międzynarodowych Stowarzyszeń Układu Oddechowego (FIRS). Celem Światowego Dnia POChP jest zwiększenie świadomości opinii publicznej w zakresie samej choroby i przedstawienie nowatorskich strategii terapeutycznych dotyczących POChP na całym świecie. Tematem przewodnim tegorocznej, już 23. edycji Światowy Dzień POChP, jest podkreślenie znaczenia spirometrii, czyli pomiaru wydolności płuc.

Polskie Towarzystwo Chorób Płuc to jedno z najstarszych towarzystw naukowych w Polsce. Jego celem jest kształtowanie najlepszych standardów leczenia chorób płuc i budowanie świadomości społecznej na temat ich powstawania. Członkami stowarzyszenia są lekarze różnych specjalności, głównie specjaliści chorób płuc oraz osoby związane z ochroną zdrowia w zakresie chorób płuc i gruźlicy. Dzięki temu tematy podejmowane przez organizację skupiają się nie tylko na leczeniu pacjentów, ale również na proponowaniu i wprowadzaniu zmian systemowych. PTChP posiada 15 oddziałów i 17 sekcji specjalistycznych, które pełnią rolę szkoleniową oraz stanowią ośrodki myśli i działalności naukowej w dziedzinie pneumonologii.

[1] „Przewlekła obturacyjna choroba płuc - analiza kosztów ekonomicznych i społecznych”, raport Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego w Warszawie, 2014.

[2] Raport „Przewlekła obturacyjna choroba płuc”, CEESTAHC, 2018.

Źródło informacji i zdjęcie: Polskie Towarzystwo Chorób Płuc / papmediaroom