Niektórzy z nas w upały ledwie zipią, inni czują się świetnie. Jednak przebywanie w wysokiej temperaturze, niezależnie od sympatii do słońca, może doprowadzić do wyczerpania, a jeśli nic z tym nie zrobimy - do udaru cieplnego. 

Specjaliści od dawna uczulają, żeby w czasie upałów nie przebywać w pełnym słońcu i pić dużo płynów. Nie należy także uprawiać sportu lub wykonywać prac wyczerpujących fizycznie: takie działanie zwiększa ryzyko utraty nie tylko zdrowia, ale i życia, bo naraża na śmiertelnie groźną hipertermię. Serwis Zdrowie przypomina o tych podstawowych zasadach co roku latem.

Hipertermia – niebezpieczny wzrost wewnętrznej temperatury ciała

Jest to skutek albo zwiększonego wytwarzania ciepła, albo upośledzenia mechanizmów fizjologicznej utraty ciepła.

Osłabienie cieplne - objawy

Najczęściej pierwszym objawem są bolesne kurcze mięśni brzucha lub/i kończyn (tzw. kurcze cieplne). Ponadto:

• Zmęczenie i osłabienie,
• Ból głowy,
• Zawroty głowy,
• Nudności.

Uwaga! Skóra jest zwykle wilgotna, chłodna i blada

Osłabienie cieplne - co robić?

• Zaprzestać wysiłku
• Pić płyny, najlepiej o pokojowej temperaturze. Uwaga! Małymi łykami!
• Położyć się w cieniu.
• Jeśli nie ma poprawy albo co gorsza - objawy narastają – należy wezwać pomoc.

Osłabienia cieplne - czego nie robić?

• Nie wolno kontynuować wysiłku fizycznego
• Pić alkoholu w jakiejkolwiek postaci

Udar cieplny - objawy

• Nudności i wymioty,
• Zaburzenia świadomości,
• Utrata przytomności
• Skóra gorąca, czerwona i sucha (!),
• Szybkie bicie serca i szybki oddech.

Udar cieplny jest często poprzedzony osłabieniem, ale może wystąpić nagle bez jakichkolwiek wyraźnych sygnałów ostrzegawczych.

Udar cieplny - co robić?

Należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe, a w czasie oczekiwania wykonać następujące czynności, będąc gotowym – w razie konieczności – na przeprowadzenie resuscytacji:

• Ułożyć osobę poszkodowaną w cieniu
• Zdjąć nadmiar odzieży
• Schłodzić poszkodowanego: skropić ciało wodą w temperaturze pokojowej i energicznie wachlować, by wzbudzić ruch powietrza; jeśli jest taka możliwość – ułożyć poszkodowanego pod wentylatorem
• Można położyć zimne okłady pod pachy i na pachwiny poszkodowanego.

Udar cieplny - czego nie robić?

• Zwlekać z wezwaniem pomocy
• Oblewać poszkodowanego zimną wodą – może dojść do dreszczy, a te zwiększają produkcję ciepła w organizmie oraz do obkurczenia naczyń krwionośnych pod skórą. W efekcie zablokowane zostanie usuwanie nadmiaru ciepła - tymczasem chodzi o jak najszybsze i skuteczne obniżenie temperatury wewnętrznej.
• Podawać leków przeciwgorączkowych – nie są skuteczne w obniżaniu temperatury, która wzrosła ze względu na przebywanie w upale.

Kto powinien szczególnie uważać na upały?

Zdolność do znoszenia wysokich temperatur zależy od indywidualnych cech człowieka. Są jednak grupy, dla których upały są szczególnie niebezpieczne wskutek ich stanu zdrowia albo – jak w przypadku dzieci czy osób starszych – stopnia dojrzałości czy wydolności fizjologicznej ich organizmu, albo – ze względu na aktywność fizyczną.

Szczególną ostrożność podczas pogody z wysokimi temperaturami powinny zachować:

• dzieci i osoby starsze
• uprawiające sport lub wykonujące pracę wymagającą wysiłku fizycznego
• z otyłością,
• przyjmujące leki moczopędne;
• z niewydolnością krążenia
• z chorobami ośrodkowego układu nerwowego
• przyjmujące beta-blokery.

Jak się chronić przed szkodliwym wpływem upałów?

• najlepiej nie wychodzić na zewnątrz, a w razie takiej konieczności – szukać cienia;
• pić minimum 2,5 litra niegazowanej wody
• użyć wiatraków, one co prawda nie ochładzają powietrza, ale powodują jego ruch
• zasłaniać na dzień okna i nie pozwalać na nagrzewanie się mieszkań
• brać chłodne kąpiele i prysznice
• pamiętać o lekkostrawnej diecie
• unikać alkoholu
• monitorować poziom ciśnienia krwi, a kiedy ono wzrasta, obniżać je według wskazań lekarza, aby nie doprowadzać do niebezpiecznych dla zdrowia i życia sytuacji. 

Źródła: zdrowie.pap.pl



Interna Szczeklika pod redakcją P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna 2013

Jan Ciećkiewicz, Dorota Klimaszyk, Miłosz Jankowski: Hipertermia, portal Medycyna Praktyczna

zdjęcie: adobe stock