W dniu 9 lutego 2023 opublikowano w Dzienniku Ustaw „Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 lutego 2023 r. w sprawie standardu organizacyjnego leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych”. O publikacji tego aktu pisaliśmy już w Aktualnościach, skupiając się na ogólnym zarysie rozporządzenia i jego drodze legislacyjnej. W tym artykule postaramy się przybliżyć obowiązujący, już za kilka miesięcy, standard organizacyjny leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych.

W rozporządzeniu określono definicję:

- bólu – jako istotny problem kliniczny – ból wymagający leczenia w opinii pacjenta i lekarza, 

Oraz 

- bólu przewlekłego - jako: ból bez oczywistej biologicznej wartości, który zwykle trwa dłużej niż 3 miesiące.

W rozporządzeniu wymienione zostały skale oceny bólu w rozumieniu – skal stosowanych do pomiaru natężenia bólu. Według rozporządzenia są to:

• skala numeryczna – (numerical rating scale – NRS) 11-punktowa skala od 0 do 10 punktów; kolejne cyfry są uszeregowane wzdłuż poziomej linii; punkt 0 położony na lewym końcu oznacza „brak bólu”, punkt 10 znajdujący się na prawym końcu określa stwierdzenie „najsilniejszy ból, możliwy do wyobrażenia”,
• skala obrazkowa – (faces pain scale – FPS) skala przedstawiająca kilka wyrazów twarzy, za pomocą których ocenia się stopień nasilenia bólu,
• skala słowna – (verbal rating scale – VRS) skala składająca się z kolejno ustawionych określeń stopnia nasilenia bólu: brak bólu, łagodny ból, umiarkowany ból, silny ból, bardzo silny ból,
• skala wzrokowo-analogowa – (visual analogue scale – VAS) skala w postaci linijki o długości 10 cm; pozwala na ocenę w skali: od „brak bólu” do „bardzo silny ból (najsilniejszy wyobrażalny ból)”.

Standard organizacyjny leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych obejmuje:

1.     dokonanie oceny bólu na podstawie: 

a) badania podmiotowego, obejmującego w szczególności pozyskanie informacji o: 

• przyczynie bólu i jego umiejscowieniu,
• natężeniu bólu,
• charakterze bólu i okolicznościach związanych z jego występowaniem
• dotychczasowym leczeniu
• wpływie bólu na jakość́ życie pacjenta
• zdarzeniach lub okolicznościach, które mogą̨ być́ związane z bólem lub innymi zgłaszanymi przez pacjenta dolegliwościami, 

b)  badania przedmiotowego, 

c)  badań pomocniczych obejmujących:

• ocenę̨ zaburzeń́ czucia
• badania obrazowe
• badania laboratoryjne, 

d)  numerycznej skali oceny bólu, a w przypadku pacjentów, u których brak możliwości zastosowania skali numerycznej – w innej skali oceny natężenia bólu; w przypadku dziecka również̇ odpowiedniej do wieku i stanu intelektualnego pacjenta; 

2.     monitorowanie skuteczności leczenia bólu poprzez ocenę:

• natężenia bólu – w spoczynku i w ruchu oraz średnie w ciągu ostatniego tygodnia,
• osiągniętej poprawy w wyniku zastosowanego leczenia,
• występowania działań́ niepożądanych po zastosowanym leczeniu
• skuteczności leczenia działań́ niepożądanych
• stopnia stosowania się pacjenta do zaleceń́ terapeutycznych
• stopnia satysfakcji pacjenta z zastosowanego leczenia

3.     ocenę̨ zmiany natężenia bólu prowadzi się z użyciem tej samej skali oceny bólu

4.     prowadzenie postepowania terapeutycznego mającego na celu uśmierzanie i leczenie bólu, w tym zmianę̨ leczenia w przypadku wystąpienia działań́ niepożądanych

5.     prowadzenie edukacji pacjenta w zakresie farmakoterapii i stosowanego leczenia, w szczególności informowania się o działaniach niepożądanych po zastosowanym leczeniu. 

Ambulatoryjne świadczenia zdrowotne w zakresie leczenia bólu są̨ udzielane w poradni leczenia bólu w przypadku:

1. wyczerpania możliwości diagnostycznych lub leczniczych dotyczących pacjenta z bólem lub
2. trudności w postawieniu właściwego rozpoznania zespołu bólowego lub
3. niewielkiej skuteczności dotychczasowego leczenia i utrzymywania się natężenia bólu powyżej 5 w skali numerycznej albo odpowiednika tej wartości natężenia bólu w skalach obrazkowej, słownej, wzrokowo-analogowej lub
4. wskazań́ do zastosowania inwazyjnych metod leczenia lub trudności w opanowaniu działań́ niepożądanych po zastosowanym leczeniu. 

W poradni leczenia bólu stosuje się metody terapeutyczne mające na celu uśmierzanie i leczenie bólu z wyłączeniem procedur medycznych możliwych wyłącznie do zastosowania w leczeniu szpitalnym.

W przypadku udzielania świadczeń́ zdrowotnych w zakresie leczenia bólu, sporządza się kartę oceny natężenia bólu, której wzór określa załącznik do rozporządzenia. 

Kartę oceny natężenia bólu dołącza się do dokumentacji medycznej pacjenta.

Podmioty lecznicze, będą miały obowiązek dostosować swoją działalność do ww. wymagań w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Rozporządzenie opublikowano w Dzienniku Ustaw 9 lutego 2023 r.