Obrzęki z powodu zaburzeń w odpływie chłonki - filarioza

Obrzęki z powodu zaburzeń w odpływie chłonki, wynikają z nieprawidłowego działania naczyń limfatycznych i/lub utrudnionego przepływu chłonki (np. w wyniku ucisku). Jednym ze schorzeń wynikających z powyższych objawów jest filarioza.

Filarioza jest wywoływana przez pasożyty, nicienie z grupy Filariaidae, przenoszona jest przez komary i występuje w krajach, gdzie dominują ciepłe i upalne temperatury. Spośród setek gatunków filarii, jedynie kilka powoduje chorobę u ludzi. Filariozę najczęściej można spotkać w Azji, Afryce, Ameryce Południowej, czy Karaibach - na tych terenach zwykle można spotkać odmianę filariozy - wuszereriozę, która wywoływana jest przez pasożyty o nazwie: wuchereria bancrofti. Natomiast w rejonach Indonezji, Malezji, Chinach, Korei, Japonii i Indiach można spotkać filariozę wywoływaną przez pasożyty: brugia malai.

Filarioza jest stosunkowo nieznaną i nie występującą w Polsce chorobą, co oznacza, że zarazić się filariozą nie można w czasie przebywania w Polsce. Zachorowania na filariozę pojawiają się w Polsce tylko wtedy, kiedy zarażone osoby przywiozą tę chorobę z wakacji w krajach, w których występuje.

Najpopularniejszą filariozą jest wuszererioza. Można ją spotkać we wschodnich kontynentach kuli ziemskiej. Filariozę przenoszą zwykle komary. Proces zarażenia filariozą limfatyczną polega na tym, że komary kąsają zarażonego człowieka i pobierają od niego mikrofilarie. W ich ciele następuje przekształcenie larw filariozy w trzecie stadium. Komary mają zdolność przenoszenia larw dalej. Największą aktywność zaś zachowują nocą. Człowiek staje się jedynym ostatecznym żywicielem filarioz limfatycznych. Dorosłe samice nicieni mikrofilarii mają nawet do 100 mm długości, a samice do 40 mm długości. Co ciekawe, dojrzały osobnik może żyć w krwiobiegu człowieka nawet do 7 lat, dlatego tak ważna jest szybka interwencja lekarska. Filarioza limfatyczna może doprowadzić do m.in. słoniowatości kończyn ludzkich, czyli nadmiernego rozrostu kończyn spowodowanego przerostem tkanki łącznej.

Podział filarioz według przebiegu, cznnika etiologicznego i obrazu klinicznego:

Wyróżniamy: filariozy limfatyczne, filariozy skórno-podskórne i filarioz jam ciała.

Filariozy limfatyczne:

- wuchererioza (Wuchereria bancrofti) – filarie: węzły i naczynia chłonne (długość pasożyta 4-10 cm, długość życia do 15 lat); mikrofilarie: okresowo we krwi, w porze nocnej (wielkość pasożyta 300 x 8 μm, długość życia ok. 2 miesięcy),

- brugioza (Brugia malayi, Brugia timori) – jak wyżej.

Zarażenie może przebiegać bez objawów. U chorych objawowych wyróżnia się ostrą i przewlekłą fazę inwazji. W ostrym stadium pojawiają się najczęściej objawy zapalenia węzłów i naczyń chłonnych, jąder i najądrza, którym towarzyszy gorączka, niekiedy z obrzękiem kończyn dolnych (czasem narządów płciowych zewnętrznych) oraz z zapaleniem skóry ze świądem. Ostre objawy trwają ~1 tyg., możliwe są nawroty. U niektórych chorych nawracająca gorączka może być jedynym objawem ostrej fazy filariozy limfatycznej. Nocna aktywność pasożyta oraz odczyny nadwrażliwości na mikrofilarie mogą powodować napady kaszlu w nocy ze zwężeniem oskrzeli oraz epizody gorączki

Typowym późnym objawem zarażenia jest obrzęk limfatyczny związany ze zapaleniem naczyń chłonnych wzdłuż ich przebiegu na kończynach dolnych i górnych, także w obrębie moszny, powrózka nasiennego, a u kobiet – sutków. U mężczyzn często dochodzi do powstania wodniaka jądra ze znacznym powiększeniem moszny. Słoniowaciznę kończyn jako następstwo zarażenia spotyka się u podróżnych z przywleczononą filariozą wyjątkowo rzadko, natomiast jest częstym objawem masywnych zarażeń w regionach endemicznych. U części chorych stwierdza się chylurię (chłonkomocz).

Filariozy skórno-podskórne dzielą się na:

- loajoza (Loa loa) – filarie: tkanka łączna podskórna; mikrofilarie: okresowo we krwi (głównie w godzinach południowych),

- onchocerkoza (Onchocerca vovulus) – filarie: skóra; mikrofilarie: skóra, oko (nie przedostają się do krwi).

Do typowych objawów onchocerkozy należą objawy oczne (mikrofilarie wnikają do rogówki, spojówki i przedniej komory oka), świąd, guzki podskórne oraz zmiany skórne: zgrubienie, łuszczenie się skóry, lichenizacja. Zapalenie naczyniówki i tęczówki w przebiegu zarażenia O. volvulus może prowadzić do ślepoty. U części chorych występują: gorączka, ból głowy, obrzęki, odczyn stawowy.

Filarioza jam ciała

Występują rzadko, u niektórych zarażonych i zwykle są związane z przemieszczaniem się dorosłych postaci pasożyta:obrzęki, zapalenie osierdzia, zapalenie opłucnej, objawy oczne. Mogą wystąpić objawy ogólnoustrojowe (świąd, osłabienie), a także pokrzywka, ból stawów i ból brzucha.

Jak już wspomnieliśmy podstawowymi objawami filariozy są powiększone węzły chłonne oraz zapalenie naczyń węzłów chłonnych. Następnie zwykle pojawia się kaszel oraz zwolnienie przepływu krwi w naczyniach. Pojawiają się obrzęki, występuje wysoka gorączka, a niekiedy występują objawy słoniowatości, czyli przerostu tkanki łącznej. Niestety, pomimo że rozrost tkanek powinien zakończyć się do tygodnia, zmiany na ciele są nieodwracalne, co może prowadzić do znacznej niepełnosprawności.

Według CDC lekiem z wyboru u chorych z filariozą limfatyczną jest dietylokarbamazyna, która zabija krążące mikrofilarie i działa na osobniki dojrzałe. W przypadku wystąpienia przewlekłego obrzęku limfatycznego wskazana jest fizjoterapia.

Zródło:

https://www.mp.pl/interna/chapter/B01.XI.G.5.2.

https://www.mugga.pl/filariozy-jakie-sa-objawy-przyczyny-leczenie-c-3_17_73.html

https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zarazenia-pasozytnicze/165271,filariozy

zdjęcie: adobe stock

Treści z serwisu pielęgniarki.com.pl – pielęgniarstwo i położnictwo w praktyce - mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie stanowią porady specjalistycznej, medycznej, lekarskiej czy pielęgniarskiej.