Dokładnie w nocy 8 listopada 1895 roku niemiecki fizyk Wilhelm Röntgen przypadkowo zauważył, że pomimo zasłonięcia rurki katodowej, w jego laboratorium pojawiła się luminescencja na ekranie pokrytym platynocyjanem baru, ustawionym kilkadziesiąt centymetrów od urządzenia. Było to zaskakujące – oznaczało bowiem, że przez niewidoczne promieniowanie przenikało przez różne materiały. Röntgen, dociekliwy i dokładny badacz, rozpoczął intensywne testy, aby określić charakterystyki tego tajemniczego promieniowania.

Kolejne eksperymenty wykazały, że promienie te przenikają przez wiele materiałów, ale są częściowo zatrzymywane przez przedmioty o większej gęstości, jak na przykład kości. Röntgen odnotował, że najciekawsze właściwości promieni ujawniają się, gdy ręka zostaje położona przed ekranem – na obrazie widać wtedy ciemniejsze struktury, odpowiadające kościom.

Pierwsze zdjęcie rentgenowskie, które Röntgen wykonał 22 grudnia 1895 roku, było obrazem dłoni jego żony, Anny Berthy Röntgen. Na fotografii wyraźnie widoczne były kości jej dłoni oraz pierścionek, który nosiła. Ta chwila uwieczniła przełom w historii medycyny.

Zaintrygowany wynikami swoich badań, Röntgen zaczął zgłębiać naturę tego promieniowania, które nazwał „promieniami X” (w matematyce „X” oznacza „niewiadomą”). Przeprowadził setki doświadczeń, testując wpływ promieni X na różne materiały i organizmy żywe. Odkrył, że promienie te mogą przechodzić przez ludzkie ciało, ale są zatrzymywane przez struktury o większej gęstości, co sprawia, że kości i metale są dobrze widoczne na wykonanych zdjęciach.

Odkrycie Röntgena błyskawicznie zyskało rozgłos. Artykuły o jego badaniach zostały szybko przetłumaczone na wiele języków i opublikowane w czasopismach naukowych na całym świecie. Röntgen opublikował swoje odkrycie na początku 1896 roku, wywołując ogromne zainteresowanie. Już kilka miesięcy po odkryciu promieni rentgenowskich naukowcy i lekarze zaczęli wdrażać je w praktyce klinicznej, wykorzystując je do obrazowania złamań kości, wykrywania ciał obcych oraz diagnozowania problemów wewnętrznych.

Röntgen nie zgłosił swojego odkrycia do opatentowania, uważając, że wiedza naukowa powinna być dostępna dla wszystkich. Dzięki temu technologia szybko się rozprzestrzeniła.

Znaczenie tego odkrycia było tak ogromne, że Wilhelm Röntgen został w 1901 roku pierwszym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Uznano, że jego odkrycie przyniosło korzyści nie tylko lekarzom, ale także pacjentom, umożliwiając bezinwazyjne badania wnętrza ciała człowieka, co zrewolucjonizowało leczenie i ratowanie zdrowia.

Źródła:

Strona internetowa Nagrody Nobla https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1901/rontgen/facts/ dostęp: 1.11.2024

 Zdjęcie: Adobe Stock