Historia: mija ponad 219 lat od wykonania pierwszej operacji w znieczuleniu ogólnym

13 października minęło 219 lat od momentu przeprowadzenia przez japońskiego chirurga Seishu Hanaoka pierwszej wiarygodnie udokumentowanej operacji w znieczuleniu ogólnym. Operacja dotyczyła częściowej mastektomii z powodu raka piersi.

Wczesne obserwacje Hanaoki dotyczące traumatycznie bolesnych operacji zainspirowały trwające dziesięciolecia poszukiwania środka znieczulającego wystarczająco silnego, aby pozbawić pacjenta przytomności, a jednocześnie wystarczająco bezpiecznego, aby zapewnić wkrótce powrót świadomości i zdrowia.

Hanaoka spędził niezliczone godziny, zbierając i łącząc różne zioła, próbując znaleźć odpowiednią mieszankę. Te poszukiwania doprowadził do powstania mieszanki siedmiu różnych ziół i olejków – którą nazwał „tsusensan. Aktywne składniki tsusensanu pochodzą głównie z trzech roślin: Datura stramonium, Aconitum carmichaelli i Angelica dahurica.

Pierwszą osobą testującą „tsuensan” była żona doktora Hanaoki, Kae. W rezultacie, wskutek powtarzających się eksperymentów straciła wzrok – prawdopodobnie wskutek toksyczności zawartych w ziołach substancji.

Pomimo tych niepowodzeń i osobistych nieszczęść doktor Hanaoka kontynuował poszukiwania, co doprowadziło go do sytuacji z 13 października 1804 roku, 60-letniej kobieta zgłosiła się doi doktora z dużym guzem piersi. Doktor zaproponował wycięcie guza jako jedyną metodę leczenia oraz zastosowanie wciąż niesprawdzonego środka znieczulającego. Pacjentka zgodziła się.

Wczesnym rankiem 13 października 1804 roku Kan Aiya (pacjentka doktora) wypiła 7 g tsusensanu i 3 godziny później leżała nieprzytomna na stole operacyjnym. Hanaoka opisał tę procedurę w jednym ze swoich licznych rękopisów, zatytułowanym Nyugan Bensho: „Masę nowotworową wycina się zmodyfikowanym przeze mnie zakrzywionym nożem, następnie jamę rany przemywa się spirytusem [alkoholem] w celu oczyszczenia i sterylizacji. Do jamy wprowadza się dreny z nici bawełnianych, powierzchnię rany zamyka się poprzez dokładne zszycie, a na linię szwu nakłada się maść na bazie oleju kokosowego”. Sześć godzin po rozpoczęciu operacji Kan Aiya obudziła się z zabiegu operacyjnego.

Informacja o udanym znieczuleniu nie wydostała się jednak poza Japonię, która prowadziła wtedy politykę izolacjonizmu. Z czasem jednak prace doktora Hanaoka przeniknęły do światowej medycyny.

Do dziś w godle Japońskiego Towarzystawa Anestezjologów (JSA) znajduje się kwiat bielunia będący głównym składnikiem mieszanki „tsuensan”.

Bibliografia:

The Pain Clinic IV: Proceedings of the Fourth International Symposium, Kyoto, Japan, 18-21 November 1990, p.3

Medical history: Seishu Hanaoka and his success in breast cancer surgery under general anesthesia two hundred years ago https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15604985/

Kotler, B.A., Drew L.; Hirose, MD, Hitoshi; Yeo, MD, Charles J.; and Cowan, MD, Scott W., "Dr. Seishu Hanaoka (1760-1835): surgeon, pharmacist, and anesthesiologist." (2014). Department of Surgery Gibbon Society Historical Profiles. Paper 21. https://jdc.jefferson.edu/gibbonsocietyprofiles/21