14 lutego 2025 roku weszły w życie zmiany w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Nowe przepisy zwiększają dostępność bezpłatnych leków refundowanych dla dwóch grup pacjentów: seniorów powyżej 65. roku życia oraz dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia. Dodatkowo farmaceuci uzyskali prawo do wystawiania recept na szczepienia zalecane oraz ich wykonywania w aptekach.

Uproszczone zasady wystawiania recept

Recepty na leki refundowane mogą wystawiać wszystkie uprawnione osoby wykonujące zawody medyczne, w tym lekarze, lekarze dentyści, pielęgniarki, felczerzy, starsi felczerzy oraz farmaceuci. Dotyczy to zarówno recept z uprawnieniem dodatkowym „S” (seniorzy) lub „DZ” (dzieci i młodzież), jak i recept „pro auctore” i „pro familiae”.

Zgodnie z nowymi przepisami, receptę na leki z listy 65+ oraz 18- może wystawić:

• każdy lekarz, niezależnie od specjalizacji,

• każda osoba uprawniona do wystawiania recept, zarówno w publicznych placówkach ochrony zdrowia, jak i w gabinetach prywatnych,

• każda uprawniona osoba w przypadku recept dla siebie lub członków rodziny.

Dodatkowo uproszczone przepisy umożliwiają wystawienie recepty rocznej z uprawnieniem „S” lub „DZ”.

Od 14 lutego 2025 r. receptę na bezpłatne leki z wykazów 18- i 65+ będzie mogła wystawić „osoba uprawniona” w rozumieniu ustawy refundacyjnej, czyli osoba posiadająca prawo do wystawiania recept wynikające bezpośrednio z przepisów regulujących prawo wykonywania danego zawodu medycznego. Wśród uprawnionych znajdują się:

1. Lekarze – niezależnie od formy zatrudnienia czy specjalizacji, zarówno w placówkach publicznych, jak i prywatnych. Uprawnienie to przysługuje każdemu lekarzowi aktywnie wykonującemu zawód oraz lekarzom-emerytom w zakresie recept „pro auctore” i „pro familiae”.

2. Pielęgniarki (z wyłączeniem położnych) – przedstawiciele tego zawodu będą mogli wystawiać recepty jako bezpłatne niezależnie od tego, czy działają w ramach zatrudnienia w podmiocie leczniczym (w tym w ramach jakiej umowy udzielają świadczenia, którego wynikiem jest wystawienie recepty), czy też prywatnie – w ramach wykonywania działalności leczniczej w ramach praktyki zawodowej. Inaczej niż w przypadku lekarza, pielęgniarka będzie mogła samodzielnie wystawić receptę jako bezpłatną, wyłącznie jeżeli posiada dyplom ukończenia studiów drugiego stopnia na kierunku pielęgniarstwo oraz tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa. Samodzielne wystawienie przez pielęgniarkę recepty jako bezpłatnej będzie mogło dotyczyć tylko tych leków albo wyrobów medycznych, których skład (w przypadku leków) albo rodzaj jest określony w przepisach (rozporządzeniu Ministra Zdrowia) wydanych na podstawie art. 15a ust. 8 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej. Innych bowiem leków ani wyrobów pielęgniarka nie może w ogóle przepisywać, więc nie inaczej będzie w programie „leki -18/65 +”.

Pielęgniarka wystawiająca receptę na zlecenie lekarza w związku z kontynuacją terapii będzie mogła natomiast wystawić generalnie receptę na większość leków, za wyjątkiem posiadających w składzie substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, a także na środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne, niezbędne do kontynuacji leczenia, jeżeli ukończyła kurs specjalistyczny w tym zakresie oraz o ile jest to pielęgniarka spełniająca warunki art. 15a ust. 2 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej (dyplom ukończenia studiów co najmniej pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo oraz tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa).

3. Felczerzy i starsi felczerzy – w ramach swoich dotychczasowych uprawnień do wystawiania recept refundowanych, z wyjątkiem leków zawierających substancje silnie działające oraz określone grupy środków odurzających i psychotropowych.

4. Farmaceuci – mogą wystawiać recepty na leki refundowane w ramach zagrożenia zdrowia oraz na produkty immunologiczne będące szczepionkami do szczepień zalecanych, zgodnie z ustawą Prawo farmaceutyczne.

Aktualnie lista bezpłatnych leków obejmuje:

• 2 691 leków dostępnych dla dzieci i młodzieży (około 70% wszystkich leków refundowanych w aptekach),

• 3 662 leki dla seniorów powyżej 65. roku życia (około 97% wszystkich refundowanych leków aptecznych).

Z bezpłatnych leków mogą skorzystać:

• pacjenci poniżej 18. roku życia oraz powyżej 65. roku życia w dniu wystawienia i realizacji recepty,

• pacjenci ze schorzeniami objętymi refundacją zgodnie z aktualnym obwieszczeniem,

• osoby posiadające prawo do świadczeń opieki zdrowotnej.

Szczepienia w aptekach – łatwy dostęp, mniej formalności

Dzięki nowym regulacjom farmaceuci mogą nie tylko wystawiać recepty na szczepienia zalecane, ale również przeprowadzać je na miejscu w aptekach. To wygodne rozwiązanie dla osób, które mają trudności z dostępem do lekarza. Przypominamy, że:

• szczepienia przeciwko grypie są bezpłatne dla dzieci do 18. roku życia oraz seniorów 65+,

• osoby w wieku 18-64 lata mogą skorzystać z 50% refundacji na szczepionkę przeciw grypie.

Głównym celem tych zmian jest poprawa zdrowia publicznego poprzez ułatwienie dostępu do szczepień i zwiększenie odporności społeczeństwa. Nowelizacja ustawy poszerza grono osób uprawnionych do wystawiania recept, co pozwala lepiej wykorzystać kompetencje zawodów medycznych oraz usprawnić system ochrony zdrowia. Dzięki możliwości uzyskania recepty zarówno w placówkach publicznych, jak i prywatnych, wszyscy pacjenci zyskują równy dostęp do refundowanych leków i szczepień. To istotny krok w kierunku poprawy jakości opieki zdrowotnej i skrócenia kolejek do lekarzy.