12 maja, w Międzynarodowy Dzień Pielęgniarki, przyglądamy się aktualnej sytuacji kadrowej w pielęgniarstwie i położnictwie w Polsce. To nie tylko okazja do wyrażenia wdzięczności dla osób wykonujących te zawody, ale też moment refleksji nad realnymi wyzwaniami, przed którymi stoi system ochrony zdrowia.

Na koniec 2024 roku w Polsce było 369 183 osób posiadających prawo wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej. To mniej więcej tyle, ile wynosi liczba mieszkańców Szczecina, jednego z większych miast wojewódzkich. Choć ta liczba wydaje się pokaźna, szczegółowa analiza ujawnia poważne wyzwania demograficzne, z którymi zmaga się system.

Struktura kadry – dominacja kobiet i dojrzałego wieku

Wśród ogółu zarejestrowanych pielęgniarek i położnych na dzień 31.12.2025:

Pielęgniarek było łącznie 326 010, w tym:

◦ 315 456 kobiet

◦ 10 554 mężczyzn

Położnych – 43 173, z czego:

◦ 43 082 kobiety

◦ 91 mężczyzn

Łączna liczba zarejestrowanych w polskich rejestrach pielęgniarek i położnych wynosi 369 183 osoby.

Z tego grona, na dzień 31 grudnia 2024 roku, aktywnie zatrudnionych było:

• 242 509 pielęgniarek

• 30 567 położnych

Dodatkowo średni wiek pielęgniarek wynosi 54,87 lat, a położnych 51,98 lat. To wyraźnie wskazuje na starzenie się kadry i potrzebę strategii pokoleniowej. Dane te nie pozostawiają złudzeń – większość kadry zbliża się do wieku emerytalnego, a system nie nadąża z przygotowywaniem i zatrzymywaniem młodszych kadr.

Pielęgniarstwo i położnictwo są zawodami sfeminizowanymi niemalże całkowicie.  W zawodzie pielęgniarki mężczyźni stanowią zaledwie 3,1%, a wśród położnych wręcz symboliczne 0,2%. To efekt utrzymujących się społecznych stereotypów, zgodnie z którymi są to profesje „kobiece” – oparte na opiece, empatii i wsparciu. Tymczasem wymagają one także wysokich kompetencji klinicznych, siły psychicznej i fizycznej oraz podejmowania decyzji w sytuacjach krytycznych – niezależnie od płci wykonujących je osób.

Przy tak wysokim średnim wieku i niskim udziale młodych osób, Polska stoi w obliczu realnego zagrożenia kadrowego. Braki personelu pielęgniarskiego i położniczego będą się pogłębiać, jeśli nie zostaną podjęte zdecydowane działania systemowe.

Kierunki działań – co należy zrobić?

Aby przeciwdziałać tym zagrożeniom, niezbędne są skoordynowane, systemowe działania na kilku poziomach:

• promocja zawodu wśród młodych osób – warto rozważyć rozpoczęcie szeroko zakrojonych kampanii społecznych przedstawiających pielęgniarstwo i położnictwo jako nowoczesne, dynamiczne zawody, oparte na wiedzy, odpowiedzialności i zaawansowanych kompetencjach
• podnoszenie prestiżu i autonomii zawodowej - warto rozwijać i promować role takie jak: pielęgniarka/APN (Advanced Practice Nurse) – specjalistka z zaawansowanymi kompetencjami klinicznymi, diagnostycznymi i decyzyjnymi (czekamy na efekty pracy zespoły powolnego przez Minister Zdrowia)
• inwestycje w warunki pracy i rozwój zawodowy, np. konkurencyjne wynagrodzenia oraz dodatki za doświadczenie i kwalifikacje, elastyczne formy zatrudnienia, umożliwiające godzenie życia zawodowego z prywatnym, system szkoleń, kursów specjalistycznych i programów stypendialnych, wspieranych przez państwo lub pracodawców, 

Międzynarodowy Dzień Pielęgniarki to czas uznania i wdzięczności, ale również apel o konkretne działania. Brak reakcji na obecne sygnały może skutkować: wydłużeniem kolejek do świadczeń zdrowotnych, przepracowaniem i wypaleniem pozostałego personelu, a w konsekwencji spadkiem jakości opieki nad pacjentem. Zawody pielęgniarki i położnej muszą być postrzegane jako strategiczne filary systemu zdrowia – dostępne, atrakcyjne i przyszłościowe. 

dane statystyczne : Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych