Rak szyjki macicy pozostaje jednym z istotnych zagrożeń zdrowotnych dla kobiet na całym świecie. Kluczowym czynnikiem ryzyka jego rozwoju jest przetrwałe zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV – Human Papillomavirus). Dzięki postępowi medycyny możemy jednak skuteczniej przeciwdziałać temu nowotworowi, wprowadzając nowoczesne badania diagnostyczne.

Zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych, skierowanym 17 stycznia br. do konsultacji publicznych, do programu profilaktyki raka szyjki macicy zostaną włączone dwa innowacyjne badania:

1. Test HPV HR (wysokoonkogenny)

◦ Pozwala wykryć obecność wirusa HPV oraz zidentyfikować konkretne typy onkogenne (m.in. 16 i 18).

◦ W przypadku ujemnego wyniku testu, kolejne badanie będzie zalecane za 5 lat.

◦ W przypadku wyniku dodatniego, pacjentka będzie kierowana na cytologię w celu oceny ewentualnych zmian w obrębie szyjki macicy.

2. Cytologia na podłożu płynnym (LBC – Liquid Based Cytology)

◦ Materiał z wymazu szyjki macicy umieszczany jest w specjalnym podłożu płynnym, co pozwala jednocześnie na wykonanie testu HPV HR oraz oceny mikroskopowej w ramach jednej próbki (tzw. triage).

◦ Badanie ułatwia dokładniejszą analizę komórek i zmniejsza ryzyko błędów związanych z nieprawidłowym rozprowadzeniem materiału na szkiełku.

◦ W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w cytologii pacjentka zostaje skierowana na pogłębioną diagnostykę.

Dlaczego test HPV jest tak ważny?

Zakażenie wirusem HPV jest niezwykle częste. Za większość zmian w obrębie szyjki macicy odpowiadają wysoko onkogenne typy HPV 16 i 18, które są obecne w zdecydowanej większości przypadków raka szyjki macicy. Właśnie dlatego test HPV HR, wykrywający obecność i typ wirusa, stanowi podstawę nowoczesnej profilaktyki.

Dla kogo przeznaczone są nowe badania?

Planowane zmiany w programie profilaktyki raka szyjki macicy przewidują, że zarówno test HPV HR, jak i cytologia na podłożu płynnym (LBC), będą wykonywane u kobiet w wieku 25–64 lata. Ten zakres wiekowy odzwierciedla największą skuteczność przesiewu w zapobieganiu rozwojowi raka szyjki macicy.

Wymaz z szyjki macicy będzie pobierany na podłoże płynne, co umożliwia wykonanie testu molekularnego HPV HR i oceny mikroskopowej (LBC) z jednej próbki (triage). W przypadku ujemnego wyniku testu HPV HR, badanie będzie zalecane co 5 lat. W przypadku wyniku dodatniego, zostanie wykonywana cytologia na podłożu płynnym (LBC). Jeśli cytologia wykryje zmiany na szyjce macicy, pacjentka zostanie skierowana na dodatkowe badania w ramach pogłębionej diagnostyki.

Okres przejściowy – klasyczna cytologia wciąż dostępna

Wprowadzenie nowoczesnych metod przesiewowych nie oznacza natychmiastowego wycofania cytologii klasycznej. Placówki medyczne otrzymają czas na dostosowanie się do nowych standardów, zapewniając jednocześnie ciągłość i dostępność badania kobietom, które chcą lub muszą korzystać z dotychczasowej metody.

Korzyści wynikające z wprowadzanych zmian:

1. większa wykrywalność zmian – test HPV HR pozwala szybko zidentyfikować kobiety z najwyższym ryzykiem raka szyjki macicy
2. rzadsze wizyty kontrolne – w przypadku kobiet z wynikiem ujemnym, kolejne badanie będzie zalecane dopiero po 5 latach
3. wyższa jakość diagnostyki – cytologia na podłożu płynnym (LBC) zmniejsza ryzyko błędów w analizie komórek
4. kompleksowe podejście – połączenie testu HPV HR z cytologią daje lekarzom pełniejszy obraz i pozwala na wczesną interwencję, jeśli pojawią się nieprawidłowości.

Nowe badania – test HPV HR oraz cytologia na podłożu płynnym (LBC) – to przełom w profilaktyce raka szyjki macicy. Proponowane zmiany w programie przesiewowym pozwolą na jeszcze skuteczniejszą identyfikację i monitorowanie kobiet zagrożonych rozwojem tego nowotworu. 

Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.