Nowy raport WHO/Europe ujawnia dramatyczną skalę kryzysu psychicznego wśród pracowników ochrony zdrowia. Co trzeci lekarz i pielęgniarka doświadczają objawów depresji lub lęku, a co dziesiąty miał myśli rezygnacyjne. WHO podkreśla, że zdrowie psychiczne personelu to nie kwestia indywidualnej siły, lecz systemowego wsparcia i odpowiedzialności instytucji.

W Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego, 10 października 2025 roku, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO/Europe) opublikowała wyniki największego w historii badania dotyczącego kondycji psychicznej pracowników medycznych w Europie. Raport The Mental Health of Nurses and Doctors (MeND), obejmujący ponad 90 tysięcy respondentów z 29 krajów, ujawnia skalę problemu, którego konsekwencje odczuwają już nie tylko sami pracownicy, lecz także pacjenci i całe systemy zdrowia.

Z raportu wynika, że 1 na 3 lekarzy i pielęgniarek cierpi na objawy depresji lub lęku, a 10% przyznaje, że w ciągu ostatnich dwóch tygodni miało myśli typu „lepiej by mnie nie było” lub „zrobić sobie krzywdę”. WHO określa te dane jako sygnał alarmowy dla całego kontynentu. Niepokojące są także inne wskaźniki:

• co trzeci respondent doświadczył w minionym roku nękania lub gróźb przemocy,

• 10% zgłaszało przypadki przemocy fizycznej lub molestowania seksualnego,

• 25% pielęgniarek i 32% lekarzy pracuje na umowach tymczasowych,

• 1 na 4 lekarzy przekracza 50 godzin pracy tygodniowo.

Takie warunki – przeciążenie, niestabilność, brak bezpieczeństwa i przemocy – pozostają w bezpośrednim związku ze złym stanem psychicznym personelu. WHO wskazuje, że pracownicy medyczni dwukrotnie częściej niż ogół populacji doświadczają myśli samobójczych.

Dr Hans Henri P. Kluge, dyrektor regionalny WHO na Europę, podkreśla, że te dane nie są tylko statystyką, lecz „bolesnym przypomnieniem, iż europejskie systemy ochrony zdrowia są tak silne, jak silni są ludzie, którzy je tworzą”. Eksperci WHO zwracają uwagę, że kluczowym problemem nie jest brak „odporności psychicznej” pracowników, lecz strukturalne zaniedbania i brak wsparcia instytucjonalnego. Zbyt małe zespoły, chroniczne nadgodziny, presja organizacyjna i brak stabilnych umów prowadzą do wyczerpania i utraty poczucia sensu pracy.

Raport WHO przypomina, że troska o zdrowie psychiczne pracowników nie jest „dodatkiem”, lecz fundamentem bezpieczeństwa pacjenta. Zmęczony, zestresowany, zrezygnowany pracownik częściej popełnia błędy, rzadziej komunikuje problemy w zespole i traci zdolność empatycznego kontaktu z pacjentem. W ochronie zdrowia błędy kosztują życie — dlatego psychiczne wyczerpanie personelu to realne zagrożenie systemowe.

 Wśród rekomendacji WHO znalazły się konkretne działania:

• zerowa tolerancja dla przemocy i nękania,

• reforma systemu zmianowego i nadgodzin,

• inwestycje w mądrą rekrutację i cyfryzację,

• anonimowy, wolny od stygmatyzacji dostęp do wsparcia psychologicznego,

• monitorowanie dobrostanu kadry jako jednego z kluczowych wskaźników jakości opieki.

„Kryzys zdrowia psychicznego wśród pracowników ochrony zdrowia to również kryzys bezpieczeństwa zdrowotnego – zagrożenie dla integralności naszych systemów zdrowia” – podkreślił dr Kluge.

WHO apeluje o wprowadzenie nowej kultury pracy w ochronie zdrowia. Raport przypomina, że bez ludzi nie istnieje żaden system ochrony zdrowia. Nawet najlepiej zaplanowane reformy, cyfryzacja i nowe technologie nie przyniosą efektu, jeśli zabraknie tych, którzy niosą realną opiekę. Siedem kierunków działań według WHO

1. Wprowadzenie polityki zerowej tolerancji dla przemocy.

2. Poprawa przewidywalności i elastyczności dyżurów.

3. Uczciwe zarządzanie nadgodzinami i budowanie pozytywnej kultury pracy.

4. Redukcja nadmiernych obciążeń biurokratycznych.

5. Szkolenie liderów i egzekwowanie odpowiedzialności za dobrostan zespołów.

6. Zapewnienie dostępu do wsparcia psychicznego dla wszystkich pracowników.

7. Regularne monitorowanie i raportowanie dobrostanu personelu.

WHO ostrzega, że bez natychmiastowych działań Europa może do 2030 roku stracić blisko milion pracowników ochrony zdrowia. Odejścia z zawodu, zwolnienia chorobowe i wypalenie zawodowe to nie tylko osobiste tragedie – to realne zagrożenie dla funkcjonowania opieki zdrowotnej.

W Polsce sytuacja pielęgniarek i położnych wpisuje się w europejski trend. Wieloetatowość, deficyt kadrowy i odpowiedzialność za kluczowe obszary opieki sprawiają, że utrzymanie równowagi psychicznej staje się niemal niemożliwe....

Link do raportu WHO: https://iris.who.int/items/7324bf3d-479f-426c-bd5d-861129616859