Od 1 lipca 2025 roku kobiety cierpiące na endometriozę mogą liczyć na bezpłatną, specjalistyczną i kompleksową opiekę zdrowotną finansowaną ze środków publicznych. Nowy model opieki to przełom w podejściu do leczenia jednej z najbardziej bolesnych i niedodiagnozowanych chorób kobiecych. "Już nigdy nie będziecie ze swoim cierpieniem same" – podkreśla minister zdrowia Izabela Leszczyna.

Endometrioza to przewlekła choroba o podłożu zapalnym, która dotyczy około 10% kobiet w wieku rozrodczym. Jej objawy, takie jak silny ból miednicy, bolesne miesiączki, dyspareunia czy problemy z płodnością, często uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie. Od 1 lipca 2025 roku pacjentki w Polsce otrzymają realne wsparcie w ramach nowego modelu opieki finansowanego ze środków publicznych.

Minister Zdrowia Izabela Leszczyna podpisała rozporządzenie w tej sprawie, podkreślając wagę wieloletniego zaangażowania kobiet i organizacji pacjenckich: „Już nigdy nie będziecie ze swoim cierpieniem same. To jest Wasz sukces”.

Model obejmuje:

·       bezpłatny dostęp do kompleksowej diagnostyki endometriozy

·       leczenie zachowawcze i chirurgiczne – w tym operacje wykonywane w zaawansowanych przypadkach

·       specjalistyczne leczenie endometriozy poza układem rozrodczym

·       fizjoterapię, wsparcie psychologiczne i konsultacje dietetyczne dostosowane do potrzeb pacjentki

·       monitorowanie efektów leczenia

Leczenie operacyjne prowadzone będzie w wyznaczonych ośrodkach o wysokim stopniu specjalizacji i doświadczenia oraz odpowiednim zapleczu technicznym. Uwzględniono także zmianę sposobu finansowania świadczeń, co umożliwia wykonywanie skomplikowanych zabiegów w ramach publicznej opieki zdrowotnej.

Nowy model kompleksowej opieki nie mógłby funkcjonować bez wysoko wykwalifikowanego zespołu medycznego. W każdym ośrodku realizującym świadczenia z zakresu leczenia endometriozy musi być zatrudniona co najmniej jedna pielęgniarka lub położna z minimum 2-letnim udokumentowanym doświadczeniem w opiece nad pacjentkami z endometriozą (równoważnik co najmniej 2 etatów).

Ich rola obejmuje:

• zapewnienie ciągłości opieki okołozabiegowej,

• monitorowanie stanu pacjentki,

• edukację zdrowotną dotyczącą m.in. leczenia farmakologicznego, postępowania pooperacyjnego i samoopieki,

• wsparcie emocjonalne w procesie leczenia przewlekłej choroby,

• udział w zespołach realizujących indywidualne plany leczenia.

Włączenie pielęgniarek i położnych do modelu opieki podkreśla ich ważną rolę w systemie i stwarza, w przyszłości, przestrzeń do wykorzystania kompetencji w ramach zaawansowanej praktyki pielęgniarskiej.

Nowe procedury

Szczególną uwagę poświęcono w projekcie opieki tzw. zatoce Douglasa (zagłębieniu odbytniczo-macicznemu) – anatomicznemu obszarowi często dotkniętemu przez ogniska głębokiej endometriozy. Zmiany w tym rejonie mogą naciekać na zewnętrzną ścianę pochwy oraz odbytnicę, powodując niezwykle bolesne objawy, takie jak dyspareunia (ból podczas stosunku) czy trudności w wypróżnianiu.

W odpowiedzi na te potrzeby, do wykazu świadczeń gwarantowanych dodano procedurę: „Wycięcie ogniska gruczolistości śródmacicznej z zatoki Douglasa”, co umożliwia leczenie chirurgiczne tej formy endometriozy ze środków publicznych. Decyzja ta opiera się na analizach klinicznych potwierdzających znaczącą poprawę jakości życia pacjentek po zabiegu.

Czym jest endometrioza?

Endometrioza polega na obecności komórek endometrium poza jamą macicy. Komórki te reagują na zmiany hormonalne, prowadząc do przewlekłych stanów zapalnych, zrostów i powikłań anatomicznych. Schorzenie ma kilka fenotypów:

• powierzchowne ogniska,

• torbiele endometrialne,

• głęboką endometriozę.

Zmiany mogą występować zarówno w miednicy mniejszej, jak i w narządach odległych (np. wątroba, płuca, mózg). W leczeniu stosuje się terapię hormonalną, chirurgiczną oraz podejście skojarzone. Leczenie powinno być dostosowane do objawów, planów rozrodczych i preferencji pacjentki.

Wskazaniem do leczenia operacyjnego są:

• silne bóle niereagujące na terapię hormonalną,

• nietolerancja leczenia farmakologicznego,

• objawowe zwężenie jelita lub zastój moczu.

Zabiegi wykonuje się najczęściej metodą laparoskopii. W przypadkach planowania ciąży, leczenie ma charakter zachowawczy i polega na usunięciu ognisk przy zachowaniu narządów rozrodczych.