2025-01-31Pielęgniarstwo ogólnePielęgniarstwo chirurgicznePielęgniarstwo internistycznePielęgniarstwo rodzinne (POZ)Pielęgniarstwo ginekologicznePielęgniarstwo anestezjologiczne i intensywnej opiekiPielęgniarstwo ratunkowePielęgniarstwo neonatologiczneOchrona zdrowia pracującychPołożnictwo

Omówienie projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej – część III

To już ostatni artykuł podsumowujący projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, który tuż przed świętami 17 grudnia 2024 roku trafił do konsultacji publicznych. W zarysie opisaliśmy projekt rozporządzenie w AKTUALNOŚCIACH (link). W tym artykule omówimy bardziej szczegółowo zmiany w proponowanym projekcie rozporządzenia dotyczącym standardu opieki okołoporodowej. Ze względu na dużą ilość treści artykuł podzieliliśmy na trzy części. Poniżej w załącznikach znajdziecie również projekt standardu (do pobrania i zapoznania się).

Przypominamy, że trwają konsultacje publiczne projektu rozporządzenia. Natomiast proponuje się, aby projektowane rozporządzenie weszło w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, co pozwoli na zapoznanie się z nim, odpowiednie wdrożenie i dokonanie niezbędnych zmian organizacji pracy w podmiotach wykonujących działalność leczniczą udzielających świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki okołoporodowej.

 

Opieka położnej 

W związku z potrzebą zagwarantowania możliwości skorzystania z ciągłej profesjonalnej opieki położnej podstawowej opieki zdrowotnej w miejscu pobytu albo zamieszkania wszystkim kobietom w połogu, również w sytuacji, gdy ich dziecko jest długotrwale hospitalizowane po urodzeniu, dziecko urodziło się martwe lub zmarło po urodzeniu, doprecyzowane zostały przepisy w części XIII. ust. 2 pkt 10 i 11 załącznika do rozporządzenia dotyczącego opieki nad noworodkiem, związane z obowiązkiem zgłoszenia o porodzie przez podmiot wykonujący działalność leczniczą sprawujący opiekę nad matką lub noworodkiem. Zgłoszenie o porodzie w przypadku martwego urodzenia lub zgonu dziecka poszerzono o dodatkowe informacje o tym fakcie. Powyższe zagwarantuje opiekę położnej w miejscu zamieszkania lub pobytu każdej kobiecie w połogu, która wyrazi taką wolę. Dodatkowo, w przypadku urodzenia dziecka martwego albo zgonu dziecka, podmiot wykonujący działalność leczniczą, w dniu wypisu będzie informował pacjentkę o możliwości skorzystania z ciągłej profesjonalnej opieki położnej w miejscu zamieszkania albo pobytu, a zgłoszenia do położnej podstawowej opieki zdrowotnej lub podmiotu wykonującego działalność leczniczą w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej dokona wyłącznie po uzyskaniu od niej zgody. Powyższe pozwoli zapobiec próbom skontaktowania się położnych z kobietami, które takich wizyt nie oczekują. 

 

Standardowa opieka laktacyjna

W celu uporządkowania obowiązków personelu medycznego w zakresie organizacji i warunków dla prawidłowej laktacji i odżywiania noworodka, w standardzie organizacyjnym została dla nich stworzona część XIV. – standardowa opieka laktacyjna. Standard kładzie szczególny nacisk na wsparcie w laktacji i rozwiązywaniu problemów z nią związanych na wszystkich etapach opieki okołoporodowej począwszy od edukacji przedporodowej kobiety w ciąży przez wzmocnienie nieprzerwalnego kontaktu noworodka z matką bezpośrednio po porodzie, aby jak najszybciej zainicjować pierwsze karmienie, jak również profesjonalną opiekę położnej w miejscu zamieszkania albo pobytu matki i jej dziecka. Podkreśla również, że informacje dostarczane matce przez położną powinny być zgodne z aktualną wiedzą na temat laktacji w zakresie korzyści i metod karmienia piersią lub mlekiem kobiecym. Ważnym aspektem, jest również szanowanie decyzji matki w odniesieniu do sposobu żywienia dziecka. Dodatkowo, w celu wyeliminowania sytuacji, w której matka nie mogłaby uzyskać wsparcia w karmieniu piersią z uwagi na brak np.: w porze nocnej edukatora do spraw laktacji, jako obowiązek wskazano całodobowe wsparcie położnej sprawującej opiekę nad matką i noworodkiem w trakcie jej pobytu w szpitalu w zależności od potrzeb kobiety. Położną w sprawowaniu opieki laktacyjnej w oddziale położniczym powinien wspierać edukator do spraw laktacji. Standard rozszerzył również zakres informacji przekazywanych przez lekarza matce, która podjęła decyzję o podawaniu dziecku preparatu do początkowego żywienia niemowląt o:

1)    możliwe konsekwencje społeczne i ekonomiczne ich stosowania; 

2)    ryzyko, jakie niosą dla zdrowia niemowlęcia niewłaściwa żywność lub metoda karmienia, w tym niewłaściwe zastosowanie preparatów do początkowego żywienia niemowląt; 

3)    możliwe negatywne skutki dla karmienia piersią w przypadku częściowego karmienia za pomocą butelki oraz trudności w powrocie do karmienia piersią, jeżeli zostanie podjęta decyzja o karmieniu sztucznym.

 

Wizyty patronażowe

W części XV. w ust. 8 i 13 załącznika do rozporządzenia dotyczącego połogu dokonano długo oczekiwanej przez środowisko reprezentujące rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych, ekspertów medycyny związanych z opieką okołoporodową i Rzecznika Praw Dziecka zmiany umożliwiającej odbywanie się wizyt patronażowych położnej podstawowej opieki zdrowotnej u dzieci urodzonych przedwcześnie lub długotrwale hospitalizowanych. W aktualnym stanie prawnym, takie wizyty mogły mieć miejsce do ukończenia przez dziecko 8. tygodnia życia, nie obejmowały zatem dzieci przedwcześnie urodzonych, które opuszczają szpital po upływie powyższego terminu. Wizyty patronażowe umożliwiają budowanie zaufania między rodzicami a położną, co pozwala również na wczesne wykrycie objawów depresji poporodowej i zapewnienie odpowiedniego wsparcia. Regularne kontakty z położną pozwalają również na monitorowanie warunków życia i rozwoju dziecka oraz na wczesne wykrywanie ewentualnych sygnałów jego krzywdzenia czy zaniedbywania. W standardzie celowo zrezygnowano z ograniczenia wieku dziecka, do którego położna może realizować wizyty patronażowe, precyzując jedynie potrzebę indywidualnego planu opieki, dostosowanego do ich wieku i stanu zdrowia. Przepisy wskazują, że w przypadku, gdy dziecko opuści szpital w terminie późniejszym niż objęcie matki opieką, położna wykonuje nie mniej niż dwie wizyty po powrocie dziecka do miejsca zamieszkania lub pobytu.

 

Opieka nad kobietą w sytuacjach szczególnych

W części XVI. w ust. 3 w pkt 3 załącznika do rozporządzenia dotyczącego opieki nad kobietą w sytuacjach szczególnych, pod pojęciem których należy rozumieć: poronienie, urodzenie dziecka martwego, niezdolnego do życia lub obarczonego wadami letalnymi, urodzenie chorego dziecka lub dziecka z wadami wrodzonymi, wprowadzono bezwzględny zakaz umieszczania tych kobiet w salach szpitalnych razem z kobietami w ciąży bądź kobietami w połogu, których ciąża zakończyła się urodzeniem zdrowego dziecka. 

Podstawą tej zmiany jest zagwarantowanie kobietom takich warunków w podmiotach leczniczych, które zapobiegną pogłębianiu ich traumy i zapewnią możliwość szybszej rekonwalescencji. Ponadto, wprowadzony w ust. 3 pkt 13, 14 i 15 rozszerza możliwość skorzystania, przez kobiety w sytuacji szczególnej, w przypadku wyrażenia przez nie zgody, z ciągłej profesjonalnej opieki położnej w miejscu zamieszkania albo pobytu. 

Do poinformowania położnej zostanie zobowiązany podmiot wykonujący działalność leczniczą sprawujący opiekę nad kobietą w sytuacji szczególnej, który przekaże do dnia jej wypisu zgłoszenie położnej podstawowej opieki zdrowotnej lub podmiotowi wykonującemu działalność leczniczą w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. Analogicznie jak w przypadku kobiet w połogu opracowano podstawowe informacje, jakie powinno zawierać zgłoszenie. Jednocześnie wskazano podstawowe elementy opieki położnej w miejscu zamieszkania albo pobytu, nie precyzując częstotliwości i liczby wizyt, pozwalając na ich odpowiednie dostosowanie do stanu zdrowia kobiety.

Dodano część XVII. załącznika do rozporządzenia dotyczącą zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.   Zwrócono uwagę na konieczność zapewnienia przez podmioty wykonujące działalność leczniczą udzielające świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki okołoporodowej dostępu osobom ze szczególnymi potrzebami, odpowiednio do wykonywanych przez siebie świadczeń zdrowotnych. Dzięki temu świadczeniodawcy powinni zwrócić uwagę na szczególne potrzeby tej grupy osób i dołożyć wszelkich starań, aby zagwarantować swoim pacjentkom dostępność architektoniczną, cyfrową, informacyjno-komunikacyjną i sprzęt niezbędny do realizacji świadczeń dostosowany do osób ze szczególnymi potrzebami.

 

Dostępność usług ginekologiczno-położniczych dla kobiet z niepełnosprawnościami

W ramach „Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030” – w zakresie realizacji działania VI. 2.4. Wypracowanie systemowych rozwiązań w zakresie zapewnienia dostępności usług ginekologiczno-położniczych dla kobiet z niepełnosprawnościami, Ministerstwo Zdrowia, zleciło w 2023 r. przeprowadzenie agencji badawczej PBS Sp. z o.o. analizę potrzeb oraz dostępności do świadczeń ginekologiczno-położniczych dla kobiet z niepełnosprawnościami, w tym:

1)    przygotowanie kwestionariusza weryfikującego dostępność;

2)    przeprowadzenie badania przy zastosowaniu zatwierdzonego kwestionariusza z wykorzystaniem systemów informatycznych;

3)    przygotowanie raportu z badania kwestionariuszowego wraz z rekomendacjami co do dalszego postępowania w celu wypracowania standardów (w rozumieniu wzorca postępowania) świadczeń ginekologicznych oraz położniczych dostępnych dla kobiet z różnymi rodzajami niepełnosprawności.


W ramach działania zostało zrealizowane badanie ankietowe wśród świadczeniodawców posiadających umowę z NFZ o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju ambulatoryjna opieka specjalistyczna w zakresie położnictwa i ginekologii. Badanie było realizowane w okresie 8 września 2023 r. – 9 listopada 2023 r. Dane uzyskane w badaniu pokazały obraz miejsc udzielania świadczeń, które nie są przystosowane do potrzeb pacjentek z niepełnosprawnością. 

W celu umożliwienia pacjentkom korzystanie ze świadczeń ginekologiczno-położniczych oraz poprawić komfort podczas wizyty i kontaktu z placówką, należy wprowadzić liczne zmiany. 

Między innymi zmian wymaga wyposażenie gabinetu ginekologicznego. Jedynie w około połowie badanych miejsc udzielania świadczeń znajduje się fotel ginekologiczny przystosowany do pacjentek z niepełnosprawnością ruchową lub poruszających się na wózku lub leżanka z regulowaną wysokością. Ponieważ jest to podstawowe wyposażenie gabinetu, umożliwiające przeprowadzenie badania, priorytetowym działaniem jest posiadanie w gabinecie odpowiedniego fotela. Waga krzesełkowa lub waga dla osób poruszających się na wózkach, która jest konieczna podczas kontroli kobiet w ciąży z niepełnosprawnością ruchu, znajduje się w zaledwie 14% placówek. Jeśli chodzi o przystosowanie wnętrza placówki, to najważniejsze standardy (istnienie pochylni, podnośników schodowych, wind lub brak schodów, odpowiednie szerokości drzwi i korytarzy) zazwyczaj są spełniane. Należy jednak zwrócić uwagę, że przejścia na korytarzach w miejscach udzielania świadczeń powinny być odpowiedniej szerokości (min. 140 cm), a w razie możliwości – należy usunąć z nich meble, sprzęty i inne obiekty. Obniżona lada recepcji (do maksymalnie 90 cm) znajduje się w mniej niż połowie miejsc, z których uzyskano kompletną ankietę. Obniżona lada zapewnia lepszy kontakt i wyższy komfort podczas rozmowy z recepcjonistką lub recepcjonistą. W 7 na 10 placówek pojawia się dodatkowo bariera drzwi. Należy wymienić je na drzwi automatyczne lub takie, które można otworzyć bez użycia siły. 

Konieczne jest zapewnienie ułatwień dla pacjentek z niepełnosprawnością słuchu (zapewnić możliwość skorzystania z pętli indukcyjnej lub innego urządzenia wspomagającego słyszenie, zapewnić możliwość skorzystania z tłumacza języka migowego) oraz niepełnosprawnością wzroku (zamieścić oznaczenia w alfabecie Braille’a). 

Rozpowszechnienie usługi asystenta osoby z niepełnosprawnością pomogłoby rozwiązać problemy wynikające z nieprzystosowanej infrastruktury. Asystent pacjenta mógłby udzielić wsparcia podczas przesiadania się na fotel ginekologiczny, otwierać drzwi, służyć jako tłumacz języka migowego czy ustalać terminy wizyt. 

Pacjentki z niepełnosprawnością często są zmuszone do korzystania z pomocy bliskich podczas wizyt lekarskich, co może być dla nich krępujące. Obecność innej, wspierającej, bezstronnej osoby zapewniłaby im bezpieczeństwo, większą wygodę i komfort. 

W kwestii stron internetowych placówek, należy zwrócić uwagę, czy są one zgodne ze standardem dostępności cyfrowej WCAG 2.1. Na stronach internetowych ¼ miejsc udzielania świadczeń ginekologicznych i położniczych nie ma deklaracji dostępności, na kolejnych ¼ stronach pojawia się tylko częściowa informacja na temat dostępności. Zamieszczenie informacji na temat ułatwień, ale i barier dla osób z niepełnosprawnością, jest kluczowe, aby pacjentki mogły przygotować się do wizyty oraz – jeśli jest taka możliwość – wybrać placówkę, w której ją odbędą. Informacje o dostępności architektonicznej powinny znaleźć się na każdej stronie miejsca oferującego świadczenia opieki zdrowotnej. 

Kolejnym wątkiem wymagającym poprawy są szkolenia personelu placówki. Odbycie szkoleń, a następnie stosowanie się do wyniesionej z nich wiedzy i zaleceń, pomogłoby pracownikom w kontaktach z osobami z niepełnosprawnością. Wizyta byłaby dla pacjentek bardziej komfortowa, a ich potrzeby z zakresu opieki medycznej zaspokojone. 

Proponuje się, aby projektowane rozporządzenie weszło w życie po upływie 6 miesięcy od  dnia ogłoszenia, co pozwoli na zapoznanie się z nim, odpowiednie wdrożenie i dokonanie niezbędnych zmian organizacji pracy w podmiotach wykonujących działalność leczniczą udzielających świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki okołoporodowej.

 

 

 

W zarysie projekt zmian w rozporządzeniu omówiliśmy w artykule:

Zmiany w standardzie organizacyjnym opieki okołoporodowej - projekt MZ

 

 

Zdjęcie: Adobe Stock

 

Treści z serwisu pielęgniarki.com.pl – pielęgniarstwo i położnictwo w praktyce - mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie stanowią porady specjalistycznej, medycznej, lekarskiej czy pielęgniarskiej.

 

 

 


KOMENTARZE
Dodaj komentarz
button
close
SPECJALNOŚCI