2025-01-27Pielęgniarstwo ogólnePielęgniarstwo chirurgicznePielęgniarstwo internistycznePielęgniarstwo diabetologicznePielęgniarstwo pediatrycznePielęgniarstwo kardiologicznePielęgniarstwo psychiatrycznePielęgniarstwo neurologicznePielęgniarstwo rodzinne (POZ)Pielęgniarstwo opieki długoterminowejPielęgniarstwo ginekologicznePielęgniarstwo anestezjologiczne i intensywnej opiekiPielęgniarstwo onkologicznePielęgniarstwo operacyjnePielęgniarstwo opieki paliatywnejPielęgniarstwo ratunkowePielęgniarstwo transplantacyjnePielęgniarstwo środowiska nauczania i wychowaniaPielęgniarstwo neonatologicznePielęgniarstwo nefrologicznePielęgniarstwo epidemiologiczneOchrona zdrowia pracującychPołożnictwoOrganizacja i zarządzaniePielęgniarstwo geriatrycznePielęgniarstwo pulmonologiczne

Czy pielęgniarstwo jest dyscypliną naukową?

Pielęgniarstwo, tradycyjnie postrzegane jako zawód praktyczny, od lat rozwija swoje podstawy teoretyczne, badania naukowe oraz zaplecze metodologiczne, co prowadzi do pytania, czy można je uznać za pełnoprawną dyscyplinę naukową. Przyjrzyjmy się temu zagadnieniu bliżej.

Ewolucja pielęgniarstwa jako dyscypliny

Historia pielęgniarstwa sięga starożytności, kiedy to opieka nad chorymi była domeną rodzin lub grup religijnych. Dopiero Florence Nightingale, w XIX wieku, zapoczątkowała rozwój nowoczesnego pielęgniarstwa, wprowadzając podstawy naukowe, takie jak higiena, obserwacja pacjenta i analiza środowiska. Jednak przez wiele lat pielęgniarstwo pozostawało w cieniu medycyny, uznawane przede wszystkim za profesję praktyczną.

Współczesne pielęgniarstwo zaczęło rozwijać się jako dyscyplina naukowa w drugiej połowie XX wieku, szczególnie w krajach anglosaskich. Powstały teorie pielęgniarstwa, takie jak koncepcje Hildegard Peplau, Dorothei Orem czy Jean Watson, które nadały tej dziedzinie struktury teoretyczne.

Definicja dyscypliny naukowej

Aby uznać daną dziedzinę za dyscyplinę naukową, musi ona spełniać kilka kluczowych kryteriów:

1. Posiadanie unikalnego przedmiotu badań – dyscyplina musi zajmować się specyficznym obszarem rzeczywistości, którego nie obejmują inne nauki.

2. Metodologia badawcza – musi opracować i stosować własne metody badawcze, dostosowane do specyfiki przedmiotu badań.

3. Tworzenie wiedzy – powinna przyczyniać się do rozwoju wiedzy poprzez prowadzenie badań i publikowanie wyników.

4. Kontekst praktyczny i teoretyczny – powinna łączyć teorię z praktyką, aby rozwiązywać problemy w rzeczywistym świecie.

Pielęgniarstwo jako nauka

Pielęgniarstwo spełnia powyższe kryteria w następujący sposób:

1. Przedmiot badań – głównym obszarem zainteresowania pielęgniarstwa jest opieka nad człowiekiem w różnych fazach życia i zdrowia, w tym promowanie zdrowia, profilaktyka, leczenie oraz opieka paliatywna.

2. Metodologia – pielęgniarstwo korzysta z metod badawczych zaczerpniętych z nauk przyrodniczych, społecznych oraz humanistycznych, ale także rozwija własne narzędzia badawcze, takie jak studia przypadków, badania nad jakością opieki czy oceny efektywności interwencji pielęgniarskich.

3. Rozwój wiedzy – badania naukowe w pielęgniarstwie przyczyniają się do poprawy praktyki klinicznej. Przykładem są badania nad technikami komunikacji z pacjentem, metodami redukcji stresu czy strategiami przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu wśród personelu medycznego.

4. Teoria i praktyka – pielęgniarstwo łączy teorie (np. teorie adaptacyjne Callisty Roy) z praktycznymi umiejętnościami, co pozwala na skuteczną opiekę nad pacjentem.

Wyzwania i kontrowersje

Mimo dynamicznego rozwoju, pielęgniarstwo jako dyscyplina naukowa nadal napotyka na pewne bariery. Wśród najczęściej wymienianych problemów są:

niedostateczne finansowanie badań – badania pielęgniarskie często otrzymują mniej funduszy niż badania medyczne.

brak jednoznaczności w klasyfikacji – w niektórych krajach pielęgniarstwo nadal nie jest uznawane za odrębną dyscyplinę naukową, lecz raczej za część nauk medycznych.

problemy z tożsamością zawodową – konflikt między pielęgniarstwem jako praktycznym zawodem a pielęgniarstwem jako nauką może utrudniać rozwój tej dziedziny.

Pielęgniarstwo spełnia kryteria dyscypliny naukowej, ponieważ posiada unikalny przedmiot badań, rozwija własną metodologię, generuje wiedzę oraz łączy teorię z praktyką. Choć wciąż zmaga się z pewnymi wyzwaniami, jego rola w nauce i praktyce medycznej jest niezaprzeczalna. Dalszy rozwój badań pielęgniarskich oraz promowanie tej dyscypliny jako nauki może przynieść korzyści nie tylko pielęgniarkom i pielęgniarzom, ale także pacjentom oraz całemu systemowi opieki zdrowotnej.

 

 

Źródła: 

Zahradniczek K. Ślusarska B. Zarzycka D. Podstawy pielęgniarstwa tom I - założenia teoretyczne. Wydawnictwo Czelej Lublin 2008

Serafin L. (red.) Badania naukowe w pielęgniarstwie. Edra Urban & Partner. Wrocław 2022


Zdjęcie: adobe stock




Treści z serwisu pielęgniarki.com.pl – pielęgniarstwo i położnictwo w praktyce mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie stanowią porady specjalistycznej, medycznej, lekarskiej czy pielęgniarskiej.

KOMENTARZE
Dodaj komentarz
button
close
SPECJALNOŚCI